آموزش محیط زیست و ادیان

بحران های کنونی محیط زیست علاوه بر تمامی دلایل فنی و علمی، دارای ریشه های عمیق فلسفی و ناشی از نوع جهان بینی و انسان شناسی حاکم بر دیدگاه های غربی است. غرب به عنوان سردمدار و پیشرو در توسعه و گسترش علوم و فناوریهای امروزی، در پراکندن دیدگاه های سکولار و بریده از خداوند و دوری انسان از معنویت در سطح جهان و گم گشتگی انسان امروزی در آینه ی درون خود و بی هویتی وی، نقش بسیار مؤثری داشته است.

ایفای چنین نقش پررنگی توسط علوم و تکنولوژی غربی در نهادینه سازی نگاه فلسفی غرب به جهان، انسان و محیط زیست، باعث شده است تا تغییر نگاه فلسفی در تولید علم و فناوری مورد توجه و پیشنهاد اندیشمندان قرار گیرد و حتی تولید علم دینی توصیه گردد.

بی توجهی به ارزش ها و باورهای اخلاقی و نادیده گرفتن اینکه طبیعت قلمرو جلوه آیات الهی است، موجب تشدید بحران ها شده است. اگرچه به نظر می‌رسید که با بروز برخی بحران های فراگیر جهانی همچون همه‌گیری بیماری کووید-۱۹؛ سیاست های قرنطینه‌سازی و کاهش رفت و آمد و سایر موارد در پیش گرفته خواهد شد و این سیاست‌ها در نهایت به تغییر رفتار و عادات بشر در سطح بین المللی و به نفع محیط زیست منجر خواهد شد، اما با گذشت بیش از دو سال از وقوع این شرایط و با فروکش کردن همه‌گیری جهانی این بیماری، آرام آرام زندگی بشر به حالت قبلی خود بازگشته و همان روند سابق در تخریب محیط زیست از سر گرفته شده است.

عمده نظریات و مکاتب موجود که برای تبیین ریشه‌ها و علل بحران‌های محیط زیستی تلاش نموده و به ارائه راه حل پرداخته اند، خود به بحران بی توجهی به ریشه های حقیقی مشکلات موجود، از جمله بحران‌های فلسفی و اخلاقی دچار هستند.

از دیگر سو همواره پیروان ادیان مختلف، بر زیست بوم محور بودن و منطبق بودن آیین های دینی شان با اندیشه های محیط زیستی، به شرط برداشت صحیح و تفسیر حقیقی از آن و عدم مداخله ی بیگانگان در رویه ی سنت های آنان، تاکید داشته اند و در این میان پیروان آخرین دین الهی یعنی اسلام، بیش از سایرین بر این مساله اصرار و تاکید دارند. اسلام توجه ویژه ای به حفاظت از محیط زیست دارد، تا جایی که این عمل به عنوان بخشی از اعمال عبادی و ارزشی در نظر گرفته شده است.

کارگروه ادیان و محیط زیست در کرسی یونسکو در آموزش محیط‌زیست، با این دیدگاه که ظرفیت‌های فراوانی برای همبستگی جهانی جهت تغییر رفتار و سبک زندگی بشر به نعف محیط زیست در ادیان وجود دارد تشکیل شده است. این کارگروه به دنبال تقویت همکاری در پژوهش، شناسایی، به اشتراک گذاری و گفتگو درباره دیدگاه های دینی موجود و هم افزایی میان آنهاست تا گامی در جهت دستیابی به هدف بلند حفاظت از خلقت الهی به عنوان بستر شکل گیری تمدن نوین اسلامی در ایران و جهان برداشته شود و در این زمینه از همه‌ی نظرات و دیدگاه ها به منظور گفتگو، همکاری و هم افزایی استقبال می نماید.